Zbudowany jest z glin zwałowych z dużą ilością głazów, piasków zwałowych i żwirów. Stanowi on najwyższe wzniesienie na całym obszarze między doliną dolnej Wisły i Niemnem. Wzniesienia na nim przekraczają ponad 200m n.p.m.. Najwyższe z nich to Dylewska Góra mająca 312m n.p.m. Na przeciwległych krańcach Garbu Lubawskiego położone są dwa miasta Lubawa i Nidzica. Budowa geomorficzna terenów wchodzących w skład Gminy Lidzbark była wynikiem akumulacyjnego i erozyjnego działania ostatniego zlodowacenia.

Charakterystyczną cechą rzeźby tutejszego terenu jest pasowy układ wzniesień i dolin. Obszary te cechuje krajobraz przejściowy między Pojezierzem Mazurskim, a Niziną Mazowiecką. Główny akcent krajobrazowy stanowią jeziora, szeroko zabagnione doliny rzeczne i jary oraz znaczne deniwelacje terenu i stosunkowo duże kompleksy leśne.

Na obszarze całej gminy klimat zalicza się do mazurskiej i wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej. Charakterystyczną cechą tego klimatu jest duża zmienność wywołana ścieraniem się przeciwstawnych mas powietrza. Potęguje ją rzeźba terenu oraz różne rozmieszczenie zbiorników wodnych jak i zróżnicowana szata roślinna.

Mazurska dzielnica klimatyczna otrzymuje mniej energii słonecznej w warstwie przyziemnej co powoduje, że należy do zimniejszych zakątków kraju. Suma średnich opadów w ciągu roku wynosi 580 mm. Do częstych zjawisk należą zbyt suche i zbyt wilgotne lata. W Lidzbarku i okolicach średnia roczna temperatura waha się w granicach od 7,5°C do 8°C, przy czym w miesiącu styczniu wynosi -3,5°C, a w lipcu 17,5°C.

Podstawowymi minerałami, z których powstała większość gleb w gminie to twory ostatniego zlodowacenia: gliny zwałowe, piaski zwałowe, żwiry i piaski wodolodowcowe, a także osady czwartorzędowe: torfy i aluwia rzeczne. Z tych tworów wykształciły się gleby: bielicowe, brunatne i bagienne. Najwięcej bo aż 80% stanowią gleby bielicowe, gleby są niskiej jakości, gdyż większość z nich należy do V i VI klasy. Jedyne występujące w gminie surowce mineralne to kruszywo i torf.

Na obszarze gminy znajduje się kilkanaście jezior, powstałych w wyniku działań lodowca. Ogólna powierzchnia wszystkich jezior tu występujących wynosi 430,6 ha.
(Fot. Pixabay / CC0)